روزه داری و فواید و آثار معنوی و بدنی آن در انسان به قدری مهم و قابل اهمیت است که امروزه در سایت ها و کتاب ها در رابطه با آن سخن ها بسیار گفته اند، کشکول آذری در مقاله «روزه داری در اسلام یک خانه تکانی قطعی برای بدن است» مطالبی را آورده است، اما برای بررسی بیشتر، فواید و آثار روزه گرفتن برای بدن، قسمت هایی را از کتاب اهمیت روزه از نظر علم روز، نوشته پرفسور صبور اوردبادی که به صورت تخصصی در رابطه با روزه داری است در این مقاله می آوریم باشد که مورد توجه و استفاده کاربران عزیز واقع شود.
برنامه روزه داری در اسلام روش منحصر به فرد در مبارزه اصولی علیه چاقی و عوارض ناشی از آن می باشد، گو این که ارزش جنبه های معنوی وظیفه روزه داری از لحاظ روان شناسی و بهداشت روانی و اثرات تربیتی و فواید اجتماعی آن به مراتب از جنبه های بهداشت جسمی آن بیش تر بوده و مجموعاً هدف هایی عالی تر از انتقاع مادی و تأمین بهداشت جسمانی دارد ولی اگر کلیه این آثار را نادیده گرفته و اثرات روزه داری را تنها در تقلیل چربی های ذخیره و مبارزه علیه چاقی در نظر بگیریم قابل اهمیت خواهد بود.(۱)
چربی ها هر قدر بیش تر جمع شوند و کهنه تر گردند، سخت و سفت تر شده و در برابر عوامل شیمیایی مقاوم ترند و به همین علت است که مراحل چاقی رژیم های غذایی به سرعت از بین رفتن چربی ها و تقلیل وزن می گردند ولی در مراحل بعدی که چربی ها زیادتر شده و سخت تر می شوند حتی ورزش و رژیم های غذایی نیز چندان اثری در هضم آنها ندارند. برنامۀ منظم روزه داری که همه ساله یک ماه تمام اجرا می گردد، موجب از بین رفتن تدریجی این چربی ها شده و چون این عمل هر سال تکرار می شود از تجمّع و کهنه شدن چربی ها جلوگیری نموده و هضم متناوب آنها را باعث می گردد که در صورت تجمّع آن ها، حتی با مشکل ترین رژیم ها نیز در مراحلی نمی توان این نتیجه مطلوب را گرفت.(۲)
روزه داری که امروزه آن را در پزشکی به نام «رژیم» در موارد مختلفی از بیماری ها تجویز می کنند سبب می شود که ذخایر مخصوص گلیکوژن یا چربی و سوخت و ساز برسد و مسلم است که در حال روزه، بدن ابتدا چربی های زیر جلدی را به مصرف رسانده و به تدریج نوبت به چربی های احشا می رسد ولی در هیچ موردی روزه داری صدمه ای به نسوج عضلانی و استخوانی بدن وارد نمی سازد مگر اینکه مدت ها گرسنه بمانند و تمام ذخایر بدن از بین برود.(۳)
درمان عوارص ناشی از ازدیاد پروتئین ها با روزه داری
پروتئین ها در اغلب مواد غذایی به مانند لبنیّات (مخصوصاً پنیر)، گوشت، تخم مرغ، حبوبات، غلاّت و بعضی میوه جات وجود دارند و بر خلاف قندها و چربی ها که تنها از هیدروژن و اکسیژن و کربن تشکیل شده اند، دارای مواد دیگری از قبیل گوگرد و به خصوص ازت (نیتروژن) نیز می باشند و از تجزیه و تحلیل پروتئین ها در بدن همیشه یک مادّۀ سمّی ازت دار، به نام اوره – urea تولید می شود که از طریق ادرار و به مقدار کمی نیز از راه عرق دفع می گردد. افزایش بیش از حد اورۀ خون را تحت عنوان «اورمی» نام می برند که منجر به عوارض متعدّدی در اعضای مختلف بدن می گردد.
پرخوری و تغذیۀ مداوم از مواد پروتئینی و گوشتی باعث بالا رفتن تدریجی مقدار اورۀ خون شده و عوارض خطرناکی را به دنبال دارد و روزه داری یک رژیم مشخص و معیّنی است که این مورد نیز جنبه های پیشگیری مفید و مؤثری بر تمام اعضا و دستگاه های بدن وارد شده و مراکز عصبی و مغزی کنترل کنندۀ الکترولیک های خون را تکان داده و از حالت ضعف و سستی و رخوت حاصله خارج وی کند و به این وسیله عمل دفع سموم را تقویت می نمایند، ضمناً با انتخاب رژیم مطلق، باعث تقلیل ذخایر پروتئینی بدن نیز می گردد، به علاوه اختلاف رژیم های طبی با روزه داری در تقلیل اورۀ خون در این است که رژیم های طبی فقط مواد پروتئینی و از ته را کنترل می نمایند ولی مواد قندی و چربی و غیره بازهم در بدن تجمّع یافته کنترل نمی گردند، در حالی که در روزه داری به علت رژیم مطلق و مداوم یک ماهه، به تدریج ذخایر بدن تقلیل یافته و نوبت از بین رفتن ذخایر پروتئینی و دفع سموم ناشی از جمع شدن اوره رسیده و از انتخاب رژیم فاقد پروتئین در این مورد گاهی مجبور می شوند رژیم های ۲۴ ساعته تجویز نمایند.(۴)
تأثیر روزهِ داری بر اعضای بدن
روزه داری از طرفی با کاستن بار اعضا در اثر هضم تدریجی مواد ذخیرۀ نسوج مختلف و قرار دادن سلول ها در برابر فقر غذایی، سلول ها را وادار به عکس العمل های حیاتی نموده و یک سلسله تحریکات و انعکاسات خودبه خودی را موجب می گردد و از طرف دیگر در اثر ادامۀ گرسنگی کم کم فعالیّت های حیاتی و فعل و انفعالات بیولوژیکی در درون سلول ها کاهش یافته و به تدریج به یک حالت ضعف و رخوت مبتلا می شوند و این خود باعث می شود که در موقع افطار و رسیدن غذا به بدن، به نوبۀ خود یک شوک عمومی در سراسر بدن ایجاد شده و در اثر تناوب مکرر این امر (در طول مدت یک ماه) تدریجاً بدن فرصت مناسبی برای دفع سموم جمع شده در سلول ها را پیدا می کند. این عمل باعث می شود که بدن از اعتدال مجازی حاصله در اثر تجمع سموم خارج و به یک اعتدال طبیعی و حقیقی نایل آید. یکی دیگر از اثرات روزه داری عبارت است از دفع آب زیادی جمع شده در بین نسوج عصبی و بازگرداندن تعادل عصبی. غذایی که در موقع افطار به بدن می رسد، دفعتاً قدرت حیاتی بدن را بالا برده و بر خلاف شوک های مصنوعی، باعث ایجاد یک شوک کاملاً طبیعی و منطبق با موازین فطری می گردد و این به نوبۀ خود دارای اهمیتی فوق العاده است.
از روزه داری می توان جهت درمان بعضی از شبه فلجی های نسبتاً مزمن نیز استفاده کرد و در این زمینه برای احتراز از طولانی شدن کلام کافی است از مشاهدات و وقایع متعدد به ماجرای تاریخی ولادیمیر لشکتسو فیزیکدان معروف روسی که در ژانویه سال ۱۹۶۱ اتفاق افتاد، اشاره گردد: دانشمند مذکور به دنبال یک حادثه ناگورار بالاخره به بیماری غیر قابل علاج عفونت خونی مبتلا و به فلج کامل تهدید گردیده بود. وی در اثر شدت یأس از درمان، چندین روز لب به غذا نگشود و برای نجات خود از زندگی دردناک از راه اعتصاب غذا با بیماری به مبارزه پرداخت و در همان حالی که محافل پزشکی شوروی از درمان و نجاتش مأیوس می شدند پس از چندین روز تحمّل گرسنگی با این که جز پوست و استخوان بر تن او چیزی نمانده بود، بر خلاف لنتظار و به طور معجزه آسا از چنگ بیماری فلج نجات یافت.(۵)
با توجه به مطالبی که از کتاب «اهمیت روزه از نظر علم روز» آورده شد معلوم می شود، فواید و آثار روزه داری در معنویت ختم نمی شود بلکه به درمان دردهای اعضای بدن از جمله درمان چاقی، از بین بردن چربی های زاید بدن، درمان عفونت های خونی و سایر اعضای بدن، درمان انگل های درون بدن و سایر بیماری هایی که در طول مدت یک سال در بدن ما جمع شده اند بر طرف می شوند.
-
- همیت روزه از نظر علم روزه، دکتر صبور اردوبادی، صفحات، ۲۰ و ۲۱
- همان مدرک، ص۱۸
- همان مدرک، ص ۲۹
- همان مدرک، صفحات، ۲۵ و ۲۶
- همان مدرک، صفحات، ۶۴ و ۶۵
