یا ایها الذین آمنوا: در تعدادی از آیات قرآن کریم مشاهده می‌شود که خداوند متعال با لفظ یا ایها الذین آمنوا ؛ ای کسانی که ایمان آورده‌اید، برخی از مسائل دینی، فرهنگی، اجتماعی، سیاسی و دیگر موارد را با مسلمانان و علی‌الخصوص اشخاصی که به یکتایی خداوند و پیامبر اسلام ایمان دارند مورد خطاب قرار داده است.
بسیاری از این آیات مؤمنین را امربه‌معروف و نهی‌ازمنکر می‌فرماید و در سوره‌های مختلف قرآن که در ۸۹ آیه با یا ایها الذین آمنوا اجرا یا عدم اجرای برخی از امور را گوشزد کرده و ایمان آنها را بیش از سایر مسلمین عیارسنجی می‌کند.
سؤال؟
سؤال اینجاست که چرا خداوند متعال مؤمنین و ایمان‌آورندگان را مورد خطاب قرار می‌دهد، نه عموم مردم را که چرا نگفت یا ایهاالناس ای مردم، بلکه فرمود: «یا ایها الذین آمنوا» ای کسانی که ایمان آورده‌اید؟ شاید جواب این باشد که خدای متعال افراد باایمان را در اجرای امور پسندیده مورد تأکید ویژه قرار داده است نه از این باب است که نباید سایر مردم به آن بی‌توجه باشند، بلکه از این‌جهت است که انتظار اجرای این موارد از سوی مؤمنان بیشتر است.
یا ایها الذین آمنوا خطاب به چه کسانی است؟
برخی از مفسرین خطاب یا ایها الذین آمنوا را برای همه آنهایی که اسلام آورده‌اند نسبت می‌دهند و عده‌ای از مفسران نیز آن را برای همه آنهایی که خود را عبد و بنده خدا می‌دانند، تعبیر کرده‌اند و همچنین برخی از مفسران خطاب یا ایها الذین آمنوا را به مؤمنان و ایمان آوردندگان به همه پیامبران که آئین و شریعت الهی را تبلیغ کردند عنوان کرده‌اند. علامه بزرگوار آیت‌الله محمدحسین طباطبایی در تفسیر المیزان آورده است که: لفظ «الذین آمنوا» مطلق است، و در صورت وجود قرینه عمومیت دارندگان ایمان را تا روز قیامت شامل می‌شود.
صاحب تفسیر حکیم در جلد چهار می‌نویسد. ابونعیم اصفهانى از علماى اهل‌سنت در کتاب حلیه الاولیاء از ابن عباس روایت مىکند که پیامبر خدا فرمود: مَا أَنْزَلَ اَللَّهُ آیَهً فِیهَا یٰا أَیُّهَا اَلَّذِینَ آمَنُوا إِلاَّ عَلِیٌّ رَأْسُهَا وَ أَمِیرُهَا؛ پیامبرخدا فرمود: در هر آیه‌ای که: یا أَیها الَّذِینَ آمَنُواْ آمده‌باشد، علی (علیه السلام) در رأس آن و امیر آن است. در کتاب اطیب البیان فی تفسیر القرآن است، هر چه ایمان کامل‌تر و مراتب آن بالاتر باشد شمول آیه نسبت به آن واضح‌تر و ظاهرتر است.
تعدادی از آیاتی که با جمله یاایهاالذین آمنوا شروع شده‌اند چنین است:
یا أَیُّهَا الَّذینَ آمَنُوا إِنْ تَنْصُرُوا اللَّهَ یَنْصُرْکُمْ وَ یُثَبِّتْ أَقْدامَکُمْ. (سوره محمد آیه ۷)؛ ای کسانی که ایمان آورده‌اید اگر خدا را یاری کنید شما را یاری می‌کند و گام‌هایتان را استوار می‌دارد.
یا أَیُّهَا الَّذینَ آمَنُوا أَنْفِقُوا مِمَّا رَزَقْناکُمْ مِنْ قَبْلِ أَنْ یَأْتِیَ یَوْمٌ لا بَیْعٌ فیهِ وَ لا خُلَّهٌ وَ لا شَفاعَهٌ وَ الْکافِرُونَ هُمُ الظَّالِمُونَ. (سوره بقره آیه ۲۵۴)؛ ای کسانی که ایمان آورده‌اید از آنچه به شما روزی داده‌ایم انفاق کنید پیش از آنکه روزی فرارسد که در آن نه خریدوفروش است و نه دوستی و نه شفاعت و کافران خود ستمگرند.
یا أَیُّهَا الَّذینَ آمَنُوا ادْخُلُوا فِی السِّلْمِ کَافَّهً وَ لا تَتَّبِعُوا خُطُواتِ الشَّیْطانِ إِنَّهُ لَکُمْ عَدُوٌّ مُبینٌ. (سوره بقره آیه ۲۰۸)؛ ای کسانی که ایمان آورده‌اید همگی در صلح و آشتی درآیید و از گام‌های شیطان پیروی نکنید که او دشمن آشکار شماست.
یا أَیُّهَا الَّذینَ آمَنُوا إِذا قیلَ لَکُمْ تَفَسَّحُوا فِی الْمَجالِسِ فَافْسَحُوا یَفْسَحِ اللَّهُ لَکُمْ وَ إِذا قیلَ انْشُزُوا فَانْشُزُوا یَرْفَعِ اللَّهُ الَّذینَ آمَنُوا مِنْکُمْ وَ الَّذینَ أُوتُوا الْعِلْمَ دَرَجاتٍ وَ اللَّهُ بِما تَعْمَلُونَ خَبیرٌ. (سوره مجادله آیه ۱۱)؛ ای کسانی که ایمان آورده‌اید هنگامی‌که به شما گفته شود مجلس را وسعت بخشید وسعت بخشید خداوند برای شما وسعت می‌بخشد و هنگامی که گفته شود برخیزید، برخیزید اگر چنین کنید خداوند کسانی را که ایمان آورده‌اند و کسانی را که علم به آنان داده شده درجات عظیمی می‌بخشد و خداوند به آنچه انجام می‌دهید آگاه است.
یا أَیُّهَا الَّذینَ آمَنُوا کُونُوا أَنْصارَ اللَّهِ کَما قالَ عیسَی ابْنُ مَرْیَمَ لِلْحَوارِیِّینَ مَنْ أَنْصاری إِلَی اللَّهِ قالَ الْحَوارِیُّونَ نَحْنُ أَنْصارُ اللَّهِ فَآمَنَتْ طائِفَهٌ مِنْ بَنی إِسْرائیلَ وَ کَفَرَتْ طائِفَهٌ فَأَیَّدْنَا الَّذینَ آمَنُوا عَلی عَدُوِّهِمْ فَأَصْبَحُوا ظاهِرینَ. (سوره صف آیه ۱۴)؛ ای کسانی که ایمان آورده‌اید یاوران خدا باشید همان‌گونه که عیسی بن مریم به حواریون گفت: چه کسانی در راه خدا یاوران من هستند حواریون گفتند: ما یاوران خدائی‌ام در این هنگام گروهی از بنی‌اسرائیل ایمان آوردند و گروهی کافر شدند ما کسانی را که ایمان آورده بودند در برابر دشمنانشان تأیید کردیم و سرانجام بر آنان پیروز شدند.
یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا آمِنُوا بِاللَّهِ وَرَسُولِهِ وَالْکِتَابِ الَّذِی نَزَّلَ عَلَىٰ رَسُولِهِ وَالْکِتَابِ الَّذِی أَنْزَلَ مِنْ قَبْلُ ۚ وَمَنْ یَکْفُرْ بِاللَّهِ وَمَلَائِکَتِهِ وَکُتُبِهِ وَرُسُلِهِ وَالْیَوْمِ الْآخِرِ فَقَدْ ضَلَّ ضَلَالًا بَعِیدًا؛ (آیه ۱۳۶ از سوره مبارکه نساء) اى کسانى که ایمان آورده‌اید، به خدا و پیامبرش و این کتاب که بر پیامبرش نازل کرده و آن کتاب که پیش از آن نازل کرده، به حقیقت ایمان بیاورید. و هر که به خدا و فرشتگانش و کتابهایش و پیامبرانش و به روز قیامت کافر شود سخت در گمراهى افتاده است.
یا أَیُّهَا الَّذینَ آمَنُوا اسْتَعینُوا بِالصَّبْرِ وَ الصَّلاهِ إِنَّ اللَّهَ مَعَ الصَّابِرینَ. (سوره بقره آیه ۱۵۳)؛ ای کسانی که ایمان آورده‌اید از صبر و نماز کمک بگیرید؛ زیرا خداوند با صابران است.
یا أَیُّهَا الَّذینَ آمَنُوا کُتِبَ عَلَیْکُمُ الصِّیامُ کَما کُتِبَ عَلَی الَّذینَ مِنْ قَبْلِکُمْ لَعَلَّکُمْ تَتَّقُونَ. (سوره بقره آیه ۱۸۳)؛ ای کسانی که ایمان آورده اید روزه بر شما نوشته شد همان‌گونه که بر کسانی که قبل از شما بودند نوشته شد تا عاشق شوید.
یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا اتَّقُوا اللَّهَ وَکُونُوا مَعَ الصَّادِقِینَ. (سوره توبه آیه ۱۱۹)؛ ای اهل ایمان، خداترس باشید و با مردان راست‌گوی باایمان بپیوندید.
یا أَیُّهَا الَّذینَ آمَنُوا اذْکُرُوا اللَّهَ ذِکْراً کَثیراً. (سوره احزاب آیه ۴۱)؛ ای کسانی که ایمان آورده‌اید خدا را بسیار یاد کنید.
شمار و نشان آیاتی که در قرآن مجید با خطاب یا ایها الذین آمنوا نازل شده است در بیست سوره و در ۸۹ آیه می باشند به این ترتیب هستند.
۱. سوره بقره آیه‌های:۱۰۴،۱۵۳،۱۷۲،۱۷۸،۱۸۳،۲۰۸،۲۵۴،۲۶۴،۲۶۷،۲۷۸،۲۸۲
۲. سوره آل‌عمران آیه‌های:۱۰۰،۱۰۲،۱۱۸،۱۳۰،۱۴۹،۱۵۶،۲۰۰
۳. سوره نسا آیه‌های:۱۹،۲۹،۴۳،۵۹،۷۱،۹۴،۱۳۵،۱۳۶،۱۴۴
۴. سوره مائده آیه‌های:۱،۲،۶،۸،۱۱،۳۵،۵۱،۵۴،۵۷،۸۷،۹۰،۹۴،۹۵،۱۰۱،۱۰۵،۱۰۶
۵. سوره انفال آیه‌های:۱۵،۲۰،۲۴،۲۷،۲۹،۴۵
۶. سوره توبه آیه‌های:۲۳،۲۸،۳۴،۳۸،۱۱۹،۱۲۳
۷. سوره حج آیه‌های:۷۷
۸. سوره نور آیه‌های:۲۱،۲۷،۵۸
۹. سوره احزاب آیه‌های:۹،۴۱،۴۹،۵۳،۵۶،۶۹،۷۰
۱۰. سوره محمد آیه‌های:۷،۳۳
۱۱. سوره حجرات آیه‌های:۱،۲،۶،۱۱،۱۲،
۱۲. سوره حدید آیه:۲۸
۱۳. سوره مجادله آیه‌های:۹،۱۱،۱۲
۱۴. سوره حشر آیه:۱۸
۱۵. سوره ممتحنه آیه‌های:۱،۱۰،۱۳
۱۶. سوره صف آیه‌های:۲،۱۰،۱۴
۱۷. سوره جمعه آیه:۹
۱۸. سوره منافقون آیه:۹
۱۹. سوره تغابن آیه:۱۴
۲۰. سوره تحریم آیه‌های:۶،۸
