ترس از خدا موجب ایمنی انسان از گناهان و سلامت ایمان است

ترس از خدا و حاضروناظر دانستن وی در کارها، موجب ایمنی انسان از گناهان است، موضوع ایمان به عابری می‌ماند که از گذرگاه‌های پر پیچ‌وخم و سراسر خطر و در تاریکی شب به‌وسیله دزدان و راه‌بندان شبانه مورد هجوم و حمله ناغافل قرار می‌گیرند.

ایمان اوصاف نورانی و پاکی است که نورش از اعمال صالح انسان سرچشمه می‌گیرد، آن نور همان نور خدا است که انسان آن را به‌وسیله اعمال صالح و ایمان راستین دریافت می‌کند، در این میان ایمان نیز دشمن ترسناک به نام نفس اماره دارد که با خواهش‌های بیجای خود انسان را از راه راست دور می‌نماید.

نفس انسان اگر بد باشد، دشمن خطرناکی است که مثل کنه بر قلب و روح وی چسبیده است تا آدمی را در انجام کارهای پست و بی‌ارزش وسوسه کند، اینجاست که مسئله ترس از خدا و دوری از گناهان موجب سلامت ایمان بوده و سرآغاز باب حکمت و دانایی و تقویت روح مروّت و جوانمردی در وجود انسان‌ها است.

وقتی گفته می‌شود از خدا بترسید: به آن معنا نیست که خداوند ترسناک است! بلکه خداوند متعال اولین و آخرین از رحم‌کنندگان و بخشنده‌ترین از بخشنده‌ها، نسبت به مخلوقات است، لکن عدل و عدالت خدای عادل حکم می‌کند که برای اعمال هر کس اجر و پاداش نسبت به آن بدهد.

به گفته قرآن کریم پاداش خدا به اعمال صالح انسان‌ها بهشت برین است و کیفر اعمال ناصالح نیز آتش جهنم است،  هدف از انتخاب انبیا و اولیا بر همین  بوده که انسان‌ها را در همین مسیرها راهنمایی نمایند، البته انسان‌ها در انتخاب بهشت یا جهنم خودشان تصمیم نهایی را می‌گیرند و انبیا و اولیای خدا فقط را و روش درست انتخاب‌کردن را برای بشر نشان می‌دهند.

هنگامی که انسان در کاری مشغول است، اعضای ظاهری بدن او است که در انجام آن کار سخت قبول زحمت می‌کند، اما درون باطنی او است که بر وی مسلط بوده و دستور می‌دهد که در آن کار به چه نحوی عمل نماید، اگر انسان خداترس باشد و به مکارم اخلاق پسندیده انسان‌های بزرگ زیور شده باشد آن وقت انصاف و جوانمردی در آن کار شکل خواهد گرفت، ریشه و اساس آن کار خدایی و معنویت در آن کار آشکار خواهد شد، حضرت رسول اکرم صلی‌الله علیه و آله و سلم فرمودند: ریشه هر خیری در دنیا و آخرت یک چیز است و آن ترس از خداوند متعال است. (۱)

ترس از خدا انسان را به‌سوی پرهیزگاری و دوری از گناه‌کردن وامی‌دارد، از همراهی و همدلی با دوستان و اشخاص آلوده به گناه بازمی‌دارد، اطاعت از دستورات الهی را در وجود وی تقویت می‌کند، شناخت و آگاهی خود را از خدای مهربان گسترش می‌دهد، حضرت امام جعفر صادق علیه‌السلام فرمودند: آن که خدا را شناخت از او ترسید، و آن کس که از خدا ترسید، ترس از خدا او را به عمل به فرمان او و درپیش‌گرفتن ادبش واداشت، پس فرمان برادرانِ ادب شده به ادب خدا و اطاعت‌کنندگان دستورهای او را بشارت‌ده که بر خداست که آنها را از فتنه‌های گمراه‌کننده برهاند. (۲)

ترس از خدا به تقوا و توحید آدمی می‌افزاید

آقای محمدباقر انصاری در جلد دوم کتاب غدیر در قرآن، چنین آورده است: «تقوى» به معناى ترس‏ از خدا و اطاعت از فرامین اوست، و اصل آن از «وقى» به معناى «حفظ از خطر» است که در تقواى اصطلاحى منظور از خطر همان عذاب الهى و آتش جهنم است که باعث ترس‏ از خدا و عمل به دستورات او مى‏شود.

ترسو بودن انسان بر انجام گناه، موجب پالایش تقوا، استواری ایمان، حلال بودن رزق، معنویت در دین و زندگی، دوری از شیطان  و تسلط یافتن بر هوای نفس سرکش است، ترس از خدا یکی از زمینه‌های کلی و اساسی در امر تعلیم‌وتربیت انسان سالم در دین اسلام بشمار می‌رود، موجب نورانیت و معنویت باطنی و ظاهری افراد را نشان می‌دهد و از نشانه‌های دیگر آن آزادگی و احساس شادابی و غرور انسان است.

امام علی بن ابی‌طالب علیه‌السلام در خطبه ۲۳۰ نهج‌البلاغه می‌فرماید: تقوا و ترس از خدا، کلید گشودن هر دربسته‌ای است، ذخیره رستاخیز، و سبب آزادی از بردگی شیطان و نجات از هلاکت است.

قرآن کریم کلید بهشت را ترس‏ از خدا و مبارزه با هواى نفس مى‏شمارد و می‌فرماید: و أما من خاف مقام ربه و نهى النفس عن الهوى فإن الجنه هی المأوى‏: اما کسى که از مقام پروردگار بترسد و نفس خویش را از هواپرستی نهى کند بهشت جایگاه او است. (۳)

چند جمله مهم و آموزنده دررابطه با خداترس بودن:

• ترس از سلطان و مالک هر دو جهان و پروای درونی یک ارزش است.
• ترس از خالق آفرینش زمینه فرمان‌پذیری و ترس از غیر خدا، زمینه فرمان گریزی است.
• ترس از خدا در خلوت و درون مهم است نه در ظاهر و حضور در برابر مردم.
• ترس از مردم به‌جای ترس از خدا، نشانه روشن نفاق است.
• ترس از معبود عالمیان غیر از ترس از مردم است، کسی که از مردم ترسد از مردم بگریزد، ولی کسی که از خدا ترسد به او پناه می‌برد.
• ترس از خدا با شهوت دنیا نسازد، برای اینکه هر کس اسیر شهوت گشت ترس از خدا از دل او رخت بر بست و در دست دیوی چون نفس اماره افتاد تا او را از مسیر راست به بیراهه گمراه سازد.
• یکی از مقتضیات ایمان آن است که انسان خوف از خدا را بر ترس از خلق ترجیح دهد و به‌یقین باشد که بهترین یاور و مددکار مؤمن خداوند متعال است.
• ترس از خدا و التزام به تقوا، ضامن انجام تکالیف الهی است.
• ترس از خدای مهربان و آراسته بودن به لباس تقوا، مانع نابودشدن انسان‌ها و محصولات زراعی و باغی براثر بلایای طبیعی است.
• ترس از الله زمینه‌ساز انجام‌دادن اعمال صالح و خیر است.
• ترس از خدا و نترسیدن از مردم، لازمه ایمان است.
• ترس از خالق هستی و احساس مسئولیت در برابر فرمان‌های او، از نعمت‌های بزرگ و باارزش خدای تبارک‌وتعالی است.
• عمل به احکام الهی حتی در نهان و به‌دوراز چشم مردم، نشانه ترس انسان از خدا است.
• ترس از خدا خصلتی ارجمند و قابل‌احترام برای یک مؤمن است که در نزد پروردگارش گرامی است.
• ترس از خدا، همراه با تعظیم و بزرگداشت مقام الهی، امری ارزشمند و بایسته است.
• ارزشمندی و برتری ترس انسان از خدا و دوری او از گناه، در خلوت نشانه انسان‌های شایسته و عالمان راستین و اهل معرفت است.
• اعتقاد به قیامت و عذاب دوزخ، سبب ترس از خدا، و تقواپیشگی انسان است.
• ترس از پروردگار متعال در عین پنهان بودن او به‌دوراز انظار مردمان، عامل جلب غفران و پاداش بزرگ بنام دارابودن به کرامت انسانی است.
• پیدایش حالت ترس از خدا در وجود انسان و احساس عظمت او، از نشانه‌های قرارگرفتن انسان در طریق هدایت خداست.
• ترس از خدا و نگرانی از دست‌نیافتن به تزکیه نفس، ترسی به سزا و حالتی مطلوب در پیشگاه خداوند است که از طرف یک بنده مؤمن و صالح خدا ممکن است به وجود آید! که این بهترین و عالی‌ترین مرحله در خودسازی و خودباوری است که انسان را به اعلاترین درجه از کمال انسانی می‌رساند.

۱.     نرم‌افزار زلال نور / مستدرک‌الوسائل، ج ۱۱

۲.     نرم‌افزار زلال نور / بحارالانوار، ج ۶۷

۳.     سوره نازعات آیه ۴۰